ماهیت خودگویی به دو دهه گذشته بر می گردد که توسط وان نورد (1984) عنوان شد وی عقیده داشت که به طور کلی ابعاد زیادی همراه با خودگویی، به ویژه در حوزه ورزش وجود دارد که شامل، بُعد ظرفیت، بُعد آشکار و پنهان، بُعد خود انتخابی، بُعد تفسیر انگیزشی، بُعد تکرار و تناوب، و بُعد کارکردهای خودگویی است. به نظر محقق و با توجه به پیشنهادات برخی محققان یکی دیگر از ابعاد که می تواند بر اثر بخشی خودگویی تاثیر گذار باشد و هدف مطالعه در این تحقیق بود، بعد تجربه ورزشکاران و به عبارتی مبتدی و حرفه ای بودن ورزشکار است. برخی از مطالعات اشاره می کنند که اجرا کنندگان مبتدی از خودگویی آموزشی بهتر از خودگویی انگیزشی استفاده می کنند. برخی از تحقیقات عنوان می کنند که بازیکنان نوجوان بیشتر دوست دارند از خودگویی انگیزشی بهره بگیرند و مربیان باید برای افزایش اعتماد به نفس مبتدیها از کلماتی استفاده کنند که با خودگویی انگیزشی مرتبط باشد.

خود­گویی چیست؟

خود­گویی، خودگفتاری یا مونولوگ؛ گفتگوی درونی است که ما برای تبیین موقعیت‌ ها و ارتباط با خودمان از آن بهره می‌گیریم. این صدای درونی شامل ترکیبی از افکار آگاهانه، باورها و سوگیری های ناخودآگاه است که می تواند به طور موثری بر عملکرد مغز و فرایندهای روزمره زندگی تداخل ایجاد کند و اهمیت آن در  نقشی است که در  خودتنظیمی دارد  و می‌تواند بر شناخت (پردازش اطلاعات و توجه)، انگیزش (اعتماد به نفس و انگیزه)، رفتار (تغییر در الگوی حرکت و رفتار) و هیجان ( تنظیم عواطف و احساسات) تأثیر بگذارد. خودگویی همچنین با حافظه کاری مرتبط می باشد و ویگوتسکی (۱۹۸۶) آن را پیامد رشد بهنجار می‌داند. در ادبیات روانشناسی ورزش، خودگفتاری به عنوان یک ابزار کلیدی افزایش عملکرد مورد حمایت قرارگرفته است.

ورزشکاران از خودگویی به طرق مختلف استفاده می کنند از جمله:

• کسب مهارت و یادگیری یک مهارت جدید
•  توقف یک عادت بد
• کسب انگیزه
•  کنترل توجه، تغییر عاطفه و خلق و خو
•  افزایش اعتماد به نفس.

 از این رو، خودگویی می تواند بعنوان یکی از مداخلات اثرگذار توسط روانشناسان ورزشی در مورد ورزشکاران در شرایط مختلف و برای اهداف متنوعی به کار گرفته شود.

انواع خودگویی:

هاردی و همکاران خود­گویی را به سه گونه؛ تک واژه‌ای، یک گزاره کوتاه و یا  جمله کامل تقسیم می‌کند که بیشتر به شکل گزاره‌های کوتاه بیان می‌شود.

خود­گویی با محتوای مثبت و منفی:

• آموزشی، انگیزشی  (خودگویی آموزشی که راه تمرکز بر حرکت، و دقت به جزییات فن و تکنیک صحیح یا اجرای راهبرد مناسب باعث بهبود اجرا میشود. خودگویی انگیزشی از طریق افزایش انرژی و تلاش باعث بهتر شدن اجرا میشود و موجب  کنترل انگیختگی و کانونی کردن توجه نکته مهم اینکه همواره اثر خودگویی انگیزشی بر اضطراب بیشتر از خودگویی آموزشی بوده است )
• شفاهی، غیر شفاهی (در قالب یک کلمه، تفکر، لبخند یا اخم..)
• محتوی چه کسی؟ توسط مربی، ورزشکار یا گزینشی ؟ (با توجه به  نظریه دسی و رایان  انتخاب خودگویی توسط خود ورزشکار، ممکن است اثر انگیزشی قابل توجهی داشته باشد. این نظریه عنوان میکند که افراد ذاتاً تمایل دارند تا خودشان صلاحیت خود را تعیین کنند. بنابراین، انتخاب خودگویی توسط ورزشکاران تأثیرات مثبتی بر سطوح انگیزه ذاتیشان دارد همچنین نظریه ارزیابی شناختی عنوان میکند بهتر است شامل همکاری مربی، روانشناس ورزشی و خود ورزشکار صورت پذیرد)
• ازلحاظ ساختار گرامری، خودگفتاری پرسشی و خودگفتاری اخباری (خودگفتاری پرسشی "آیا من میتوانم این تکلیف را انجام دهم؟" را نسبت به خودگفتاری اخباری "من تکلیف را انجام میدهد("

برخی از پژوهشگران معتقدند که خودگفتاری پرسشی در مقایسه با خودگفتاری اخباری منجر به ایجاد انگیزۀ بیشتر برای عمل و در نهایت رفتار هدف محور منجر به انگیزۀ درونی و تمایل بیشتر شرکت کنندگان برای شروع یا ادامه تکلیف می گردد، استفاده از خودگفتاری پرسشی "آیا می توانم؟" بدون افکار تحمیلی و آگاهی هوشیارانه یا قصد شرکت کننده به منظور استفاده از این عبارت خودگفتاری پرسشی به روش و با هدفی خاص یا تکرار و تمرین می تواند منجر به بهبود عملکرد گردد، از این رو راهکاری کارآمد برای بهبود عملکرد حرکتی به نظر می رسد

بطور کلی توجه به میزان استفاده از خودگویی در ورزشکاران، استفاده از خودگویی قبل و در حین اجرای مهارت، استفاده از خودگویی به صورت مثبت، منفی و خنثی، میزان استفاده از خودگویی به صورت آشکار و پنهان و زیر لب، استفاده از خودگویی به صورت عبارات تک کلمه ای و چند کلمه ای، میزان و دلیل استفاده از خودگویی در تمرین و مسابقه، میزان استفاده از خودگویی با ترکیب تصویر سازی ذهن، میزان استفاده از خودگویی به هنگام تمرین بدنی، میزان استفاده از خودگویی به تنهایی، میزان استفاده از عبارات مشابه خودگویی در حین تمرین و مسابقه ... در بسیاری از پژوهش ها اثربخشی آن را برعملکرد مورد تاکید قرار داده است.

با توجه به مطالب ذکر شده با شناسایی خودگویی های ورزشکاران و ارزیابی آنها می توان مداخلات اثر بخشی در افزایش آمادگی روانی ورزشکاران را لحاظ نمود .

دکتر مژگان سعیدی؛ مسئول کمیته روانشناسی هیأت پزشکی ورزشی استان کرمانشاه